Het evangelie spreekt over ‘beminnen met je verstand’. Hoe doe je dat?
Zowel Jezus als een Schriftgeleerde gebruikt in het evangelie een aparte uitdrukking: God beminnen met het verstand. Ze grijpen daarbij terug op een joodse tekst uit de Tora. En Jezus koppelt er nog het gebod van de naastenliefde aan vast. Wat betekent dat: God beminnen met je verstand? God beminnen met heel je hart, dat begrijpen we beter. Met heel je ziel ook nog wel. Of met je krachten. Maar met je verstand? Wij zijn juist gewend om het verstand tegenover de liefde te plaatsen. Dat doet Jezus niet. Waarom niet?
Voor Jezus is het verstand een gave van God. Alle gaven die we hebben ontvangen, kunnen betrokken worden op de Gever. Je kunt je verstand egoïstisch gebruiken, alleen voor jezelf. Dan bemin je je verstand i.p.v. dat je met je verstand bemint. Met je verstand beminnen wil zeggen dat de doelen die je stelt goed zijn, gericht op het goede. Als God je hoogste doel is, dan bemin je Hem met je verstand.
Waarom horen liefde en verstand bij elkaar? Onbekend maakt onbemind. Wat we niet kennen, kunnen we niet beminnen. Zonder verstand is liefde helemaal niet mogelijk. Het verstand helpt ook om onze liefde waar nodig te corrigeren. Ik sprak deze week een vrouw die zei slecht behandeld te worden door haar vriend. Maar, zei ze, hij heeft zo’n goed hart. Als we onze liefde alleen richten op het hart, of nog beperkter: op ons gevoel, dan lopen we vast. Gevoelens komen en gaan. We hebben ook ons verstand nodig.
Liefde is volgens een oude definitie ‘het goede willen voor de ander’. En dan wederzijds. Dat klinkt niet zo romantisch, maar is wel belangrijk. Wij worden voortdurend geprikkeld om de romantische liefde groter te maken dan het verstand. Een voorbeeld daarvan is de oprekking van het huwelijk in allerlei varianten. Als je maar liefde voelt, is het goed. Maar de romantische liefde heeft een doel: het geeft niet alleen vreugde aan het hart maar ook hechtenis aan de maatschappij, door de vorming van een gezin. En er zijn genoeg andere voorbeelden mogelijk.
Broeders en zusters, ons verstand wordt naar twee kanten getrokken in deze digitale tijd. Enerzijds naar een veelheid aan informatie. Allemaal weetjes en feitjes die we over ons heen krijgen. Anderzijds verlangen we naar iets dat de veelheid overstijgt, naar samenhang. Dat krijgen we door kennis. De computer kan het belang van kennisverwerving niet vervangen. Anders worden we marionetten. Wie met zijn verstand bemint, zoekt zelf kennis. En wie kennis als een gave van God beschouwt, wordt wijs.
Informatie is één, kennis is twee, en wijsheid is drie. De Schriftgeleerde in het evangelie had volgens Jezus wijs gesproken. Laten wij dat ook doen. Beminnen met heel ons verstand. Amen.
